'Ενα αποτυχημένο όνειρο θανάτου

 

Αγαπητοί αναγνώστες,

Εφιάλτης ,γνωστό αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημόνων και ιδιαίτερα ψυχιάτρων στον κόσμο. Όλοι κάποια στιγμή στην ζωή μας έχουμε δει εφιάλτες που μας έχουν ταράξει. Μα τι είναι ο εφιάλτης? Ο εφιάλτης είναι ένα αποτυχημένο όνειρο,σύμφωνα με τον Ίβριν Γιάλομ, Αμερικανός ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας και καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ του 21^ου αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, ένα όνειρο που απέτυχε στον ρόλο του ως φύλακας του ύπνου ,αφού δεν κατάφερε να χειριστεί το άγχος.

 Το άγχος του εφιάλτη προέρχεται από καθημερινά προβλήματα ,τα οποία ο καθένας μας αντιμετωπίζει, όπως πίεση, ενοχή ή για παράδειγμα μια ερωτική απογοήτευση. Γνώριμοι σε όλους μας εφιάλτες , παίρνουν την ψυχεδελική μορφή καταδίωξης ,πνιγμού ,θανάτου ενός πολύ αγαπημένου προσώπου ή ακόμα και απότομης πτώσης από ψηλά. Ο εφιάλτης είναι ακαθόριστος και πολλές φορές όταν το άτομο ξυπνάει γεμάτο άγχος ,αναρωτιέται τι τον φόβησε τόσο κατα την διάρκεια της ανάπαυσης. Χμμμ.. Όταν κοιμόμαστε,είμαστε απελευθερωμένοι, ευάλωτοι ,εμείς και το υποσυνείδητό μας. Για αυτό πολύ εύκολα,ο εφιάλτης μπορεί να επικρατήσει του ονείρου. Θα σας εξηγήσω αμέσως τι εννοώ...

Οποιαδήποτε μορφή ένας εφιάλτης και να πάρει ,ο φόβος μας για τα υπαρξιακά προβλήματα είναι το κυρίαρχο στοιχείο στο απειλητικό όνειρο, με βασικότερο τον θάνατο και αυτό είναι που προκαλεί το άγχος εκείνη την στιγμή. Θα μου πεις «Μα όχι εγώ δεν έχω ψυχολογικά θέματα με τον θάνατο» «Είναι φυσιολογικό, όλοι κάποια στιγμή δεν θα ζούμε πια,οπότε δεν σκέφτομαι τον θάνατο». Μα...όταν λόγου χάρη, στον ύπνο σου σε καταδιώκουν ή πέφτεις από τον ουρανό , υποννοείται-συνεπάγεται ο θάνατος. Άλλωστε σε μια καταδίωξη...τρέχεις για να μην σε σκοτώσουν.Με άλλα λόγια, τρέχεις να ξεφύγεις από τον βέβαιο θάνατο.

Το άγχος λοιπόν της επαφής με θάνατο υπάρχει κρυμένο (μέσα στα όνειρα) ή εμφανές σε όλους, είτε πρόκειται για τον δικό μας , είτε για κάποιου άλλου προσώπου που αγαπάμε, μιας αγαπημένης γιαγιάς. Όμως, έχουμε μάθει να αποφεύγουμε, να απομονόνουμε και να απαρνούμαστε την μακάβρια σκέψη. Από μικρούς ,οι γονείς μας μας προστάτευαν από αυτήν ,λέγοντας ιστορίες και ωραιοποιόντας το τέλος. «Πήγε ένα μακρινό ταξίδι», «Τον/την πήρε ο θεούλης ,επειδή τον/την ήθελε κοντά του», «Τους καλούς ανθρώπους τους παίρνει κοντά του». Ύστερα στην εφηβεία , όπου ο θάνατος γίνεται πιο κατανοητός, πάλι προσπαθούμε από μόνοι μας αυτήν την φορά (χωρίς να μας γίνεται αντιληπτό) να τον σφετεριστούμε ,βλέποντας ταινίες τρόμου, λέγοντας ανέκδοτα. Συνεπώς, γινόμαστε απείρως εφευρετικοί για να οικειοποιηθούμε τον θάνατο ,να τον μετατρέψουμε μέσα στην συνείδησή μας σε κάτι κοινό-θετικό, ώστε να τα έχουμε καλά μαζί του.

 Έτσι τον συνηθίζουμε αγαπητοί αναγνώστες. Όταν όμως ο θάνατος έρθει πολύ κοντά στην πραγματικότητα-μέσα στο αποτυχημένο όνειρο ,νιώθουμε την πίεση, το άγχος και τον κρυφό φόβο για τα υπαρξιακά προβλήματα ,τα οποία έρχονται στην επιφάνεια και κάνουν αισθητή την αληθινή ύπαρξή/παρουσία τους.

 

Henry Fuseli, ''The Nightmare'', 1781, oil on canvas,(Detroit Institute of Arts)

Στο πίνακα αναπαριστάται μία γυναίκα στον ύπνο της που μοιάζει σχεδόν νεκρή. Στο πίσω μέρος του πίνακα, βρίσκεται μια σκοτεινή μορφή ενός αλόγου, που πιθανότατα είναι κάποιος κακός οιωνός. Όσο για την μορφή πάνω στην γυναίκα, ενδεχομένως είναι ένα Ίνκουμπους (λατ. Incubus).Ένας αρσενικός δαίμονας που επισκέπτεται τις γυναίκες ενόσω κοιμούνται και προχωρεί σε σεξουαλική επαφή μαζί τους.Στην συγκεκριμένη απεικόνιση και σύμφωνα με τον τίτλο του πίνακα, λειτουργεί συνηρμικά, ως το βάρος ,το άγχος ,η πίεση ,εξού και η τοποθέτησή του στο στήθος της γυναίκας, εμποδίζοντας την απνοή. Θα έλεγε κανείς, σε συνδυασμό με το μαύρο άλογο, είναι ‘’ο εφιάλτης’’,οι υπαρξιακοί μας φόβοι που λειτουργούν ασυναίσθητα σαν βάρος ,ενώ κοιμόμαστε.

“Camille Monet on her deathbed” painting by Claude Monet, 1879

 

 

Κonstantin Flavitsky-''princess tarakanova'' 1864

Panagoiliopoulou Catherine